Tien keer onafscheidelijk Ds. K.F. Visser
23-08-2015
Lezing(en): Romeinen 8: 31-39
Gemeente van Christus,
Misschien herkent u dat wel. U komt ze tegen. Ik kom ze tegen. Mensen die
het allemaal zo goed weten. Ze hebben meteen hun woordje klaar. Ze weten
hoe het zit. Ze hebben kennis van zaken en ze kunnen je soms zomaar met
een paar woorden schaakmat zetten. Van die stellige mensen. En vaak
hebben ze nog gelijk ook. Je weet even niks meer terug te zeggen. Zo
overtuigend zijn ze. In de politiek zijn ze er. De één zegt: Geen cent meer
voor de Grieken. De ander even stellig: Houd ze d’r bij, anders staat Poetin
zo in onze achtertuin.
In het onderwijs zijn ze: Al die prinsjes en prinsessen. Ze moeten ze gewoon
harder aanpakken! In de kerk zijn ze: Als nou maar vaker de tien geboden
erin gehamerd worden, zul je eens zien hoe de samenleving ervan opknapt.
Er moest maar weer eens oorlog komen, dan komen de mensen op
hangende pootjes terug. Let op mijn woorden!
Er zijn van die mensen die het allemaal zo goed weten. En eerlijk, soms ben
ik er ook zo één.
Maar vandaag vertel ik u graag over Paulus. Paulus wist het ook allemaal zo
goed. Maar op een bepaald moment komt hij er toch niet verder mee. En de
weg die hij aflegt, kon wel eens van belang zijn voor ons allemaal, in elk
geval voor mensen die het niet altijd meer zo zeker weten. Die durven
twijfelen over hoe de wereld in elkaar zit en hoe God daarmee te maken
heeft. Als je voelt dat je met al je stelligheid toch vastloopt. Er niet altijd
antwoorden zijn op de grote vragen van vandaag. Als het je aan inzicht
ontbreekt, aan inlevingsvermogen misschien, aan nuancering.
Graag wil ik u vanmorgen vertellen over Paulus.
Paulus is in zijn jonge jaren de man van law and order, van wet en orde.
Geboren in Tarsus, Zuid-oost-Turkije, uit Joodse ouders.
Hij komt op jonge leeftijd naar Jeruzalem waar hij leerling wordt van
Gamaliël, de vermaarde schriftgeleerde die zijn eigen Farizeeërschool had.
Paulus wordt nog Saulus genoemd, vernoemd naar koning Saul, even geliefd
als omstreden. Tot zijn eerste zendingsreis wordt hij door Lucas in het boek
Handelingen zo genoemd, Saulus.
Daarna gebruikt Lucas vooral de Latijnse naam voor hem, Paulus. Taalkundig
zit er geen verschil, maar Lucas markeert er wel een overgang mee.
Saulus leert bij Gamaliël de Joodse wetten kennen. De uitwerking van de tien
geboden in 663 regels en regeltjes, en de tweeduizend mondelinge
commentaren van de rabbijnen daarop.
Hij groeit op in de sfeer van law and order. Wil een mens voor God
standhouden, dan moet er aan alle regels worden voldaan. God is in principe
tegen je, tenzij jij je houdt aan alle voorschriften.
Saulus staat pal voor de correcte uitvoering van de wetten. Regels zijn regels.
Zo groeit Saulus uit tot de man die weinig moet hebben van die nieuwe
gelovigen, de mensen die in Jezus van Nazareth de Zoon van God zien. In
zijn ogen zijn het religieuze allochtonen, die bestreden moeten worden.
Saulus is erbij als één van de vooraanstaande christenen gestenigd wordt,
Stefanus.
Maar wie het leven van Saulus nader bekijkt, voelt tegelijk dat het hem toch
niet lekker zit. Hoe hard hij ook optreedt, hij komt er toch niet uit of dit nou
wel de goede weg is. Hij vindt er geen vrede in. Hij vervolgt de christenen, is
een verklikker, een inquisiteur. Maar zijn eigen hart schreeuwt om vergeving
en goedheid, al hij drukt dat gevoel telkens weg. Hij denkt dat hij anders een
zwakke, laffe man wordt. Totdat hij niet meer kan. Totdat hij een inzinking
krijgt, zo heftig, dat het hem zwart voor ogen wordt, als hij op weg is naar
Damascus, Syrië.
Een stem roept in zijn hart: ‘Saulus, Saulus waarom vervolg je Mij!’ Het is de
stem van Jezus. En die stem klinkt zoals David het ooit tegen koning Saul
had gezegd: Saul, Saul, waarom vervolg je mij?!
Drie dagen is Saulus blind en eet hij niet. Drie dagen als van Goede Vrijdag
tot op Pasen.
Hij wordt vervuld van een andere geest. De Geest die niet het accent legt bij
regels en wetten, bij afgedwongen gehoorzaamheid, maar bij genade en
goedheid, bij de liefde van God, zoals Jezus heeft laten zien, waarvoor Jezus
heeft geleefd en is gestorven en opgestaan.
Wat een ommekeer! Saulus wordt Paulus, zoals David de herder het won van
de eerzuchtige koning Saul. Paulus wordt apostel van de eerste tijd van de
christelijke kerk. Herderschap overwint regelzucht. Genade gaat boven de wet
uit. Geloof, hoop en liefde als de voornaamste.
Paulus groeit uit tot de eerste en belangrijkste vertolker van de weg die
Jezus Christus is gegaan. Schrijver van vele brieven.
Met daarin twee hoofdstukken die bekend staan als de mooiste en meest
gerijpte uitwerking van zijn diepste gevoel en geloof:
1 Corinthe 13, het lied over de liefde en het gedeelte dat we vanmorgen
hebben gehoord, ook over de liefde.
Paulus, de kenner van de Joodse Thora, gebruikt zijn indrukwekkende kennis
om er zijn diepste bevinding mee te verwoorden.
Hoe doet hij dat? Het doet dat aan de hand van getal tien.
Tien is een bijzonder getal in de bijbel, een getal dat volmaaktheid uitdrukt.
De optelling van de heilige getallen 3 en 7, de drie-eenheid en de dagen van
de sabbatsweek. Tien als het memoriegetal bij uitstek. Je kunt het op de
vingers van twee handen natellen.
God schept de aarde en de mens in Genesis 1 met tien scheppingswoorden.
Er worden tien aartsvaders genoemd vóór de zondvloed, tien nakomelingen
van Adam.
Tien plagen zijn er nodig om de Farao op de knieën te dwingen, zodat het
Joodse volk ontkomt aan de slavernij in Egypte.
En als tegenwicht spreekt God tien woorden uit als richtingswijzers voor het
volk in het beloofde land, de tien geboden.
Met tien mensen kan een synagoge worden opgericht.
Overal klinkt de oproep aan het volk om steeds een tiende deel van het vee
en het graan van hun akkers en wijngaarden als offer af te dragen.
In de verhalen van het Nieuwe Testament zijn er tien mensen die Jezus
vragen om genezing, één van hen keert terug om Jezus te bedanken.
Tien meisjes zijn er in de gelijkenis, vijf verstandig en vijf dom.
Een vrouw heeft tien muntjes en verliest er één.
Tien knechten krijgen 10 ponden in de gelijkenis van Lucas 19.
Bepaald niet toevallig noemt Paulus tien machten aan het slot van één van
zijn mooiste teksten.
Tien grootheden, maar geen van deze tien kunnen scheiding maken tussen
ons en God: dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden
noch toekomst, hoogte noch diepte of wat er ook maar in de schepping is.
Tien. Het slot van Romeinen 8 is een lied, een hymne, een vertroosting, een
credo, een geloofsbelijdenis, een zegenspreuk, het hooglied van het geloof,
van het geloof in de liefde van God door Jezus Christus.
De apostel zingt hier ver boven zichzelf uit. Met grootse woorden maakt hij
duidelijk hoe het er met de gemeente vóórstaat in zijn tijd.
Niets en niemand kan ons scheiden van de liefde van God, die Hij ons heeft
gegeven in Christus Jezus onze Heer.
Tien keer onafscheidelijk.
Hoe heeft dit hooglied van het geloof geklonken, toen en daar?
De jonge christengemeente in Rome staat onder een enorme druk. Het
gevaar is groot dat ze het onderspit zal delven, weggevaagd zal worden. Het
is een reëel gevaar. Paulus roept Psalm 44 in herinnering, waar gesproken
wordt over schapen die voor de slacht worden afgevoerd. Een beeld uit lang
vervlogen tijden haalt Paulus hier aan om de situatie van de Romeinse
christengemeente mee te vergelijken. Zo is het nu. Tegenspoed, ellende,
vervolging, honger, armoede, gevaar of het zwaard van de beul. Dat is de
voelbare dreiging. Paulus erkent de werkelijkheid. Hij geeft blijk van
inlevingsvermogen. Weet hoe ze eraan toe zijn daar in Rome. Zijn vroegere
leven droeg er nog de sporen van. Het knaagt nog in zijn ziel als een doorn
in zijn vlees.
Maar hij heeft de overtuiging leren kennen, dat uiteindelijk niet die
tegenstand het laatste woord heeft. En het fundament van die hoop is de
liefde van God.
God is niet tegen je. Je hoeft de genegenheid van God niet af te dwingen
door je verbeten aan alle regels te houden. God is vóór ons. Wij hoeven God
niet te verzoenen met onze correctheid, met onze perfectie, met onze
stelligheid, met onze stoere overtuigingen.
God wil dat wij leven zoals Hij ons heeft geschapen.
Wij hoeven ons niet te rechtvaardigen door onberispelijkheid, want dat zijn we
niet. Een mens wordt niet bijzonder door trouw aan de wet, maar is voor
God een uitverkorene, begenadigd om te leven. Hij rechtvaardigt niet zichzelf,
maar het geloof in de liefde van God groeit in zijn hart en dat maakt dat
alles goed is.
Paulus gebruikt woorden uit de rechtspraak. Hij spreekt als jurist als hij zegt:
‘Wie kan ons veroordelen nu Christus op de troon van God ons verdedigt?’
Het zijn woorden van de rechtspraak, maar Paulus gebruikt ze hier om ze
voor eens en altijd af te wijzen. Zo staan wij niet in verhouding tot God.
Niet met die weegschaal, die mensen telkens in vertwijfeling brengt. Doe ik
wel genoeg goede dingen om de slechte dingen te niet te doen.
De kerk zou niet de plaats moeten zijn waar de één tegen de ander zegt:
‘Vertel eens of je de juiste wetten wel precies hebt nageleefd of moeten wij
je eerst africhten en drillen voor je ons gehoorzaamt?’ De kerk zou de plaats
moeten zijn waar de vraag wordt gesteld: ‘Wie ben je? Met welk karakter
heeft God je geschapen? Waar heeft God je toe geroepen? Met welk woord,
welke naam, welke roeping heeft God je in het leven gezet?’
Hoe aarzelend misschien ook, hoe bang of zoekend, maar spreek je uit, zoek
jouw melodie, vind wie je mag zijn voor God, kind van licht en liefde. Want
alleen de liefde is eeuwig, meer nog dan geloof en hoop. Alleen met de
liefde groeit het Koninkrijk van God en onze medemenselijkheid.
Als God voor ons is, wie kan dan tegen ons zijn?
O, in de praktijk van het gewone leven kan een heleboel scheiding maken
tussen ons en de liefde van God. De ziekte van je man of je vrouw, je kind,
somberheid, tegenslag. Misschien nog niet eens zozeer de ellende die elke
avond via het journaal de kamer binnenkomt, al kun je daar ook over tobben
en je vragen bij hebben, vragen naar God, maar dan toch vooral dat wat
dichtbij gebeurt, in je eigen leven.
Allemaal gebeurtenissen die kunnen zorgen dat je God niet meer ervaren
kunt, dingen die een grauwsluier over je leven leggen. Die maken dat het
voelt alsof je in het donker leeft. Er kan heel veel zijn dat scheiding maakt
tussen God en mens. Maar deze herkenbare, menselijke ervaring doet geen
afbreuk aan deze bevlogen woorden van Paulus.
En wat een zegen dat we vandaag deze woorden mogen horen.
Wie zijn kind laat dopen, vertrouwt zichzelf en zijn kind toe aan Hem, die
ons draagt, over alle diepten heen, door de vragen heen, de zorgen. Je bent
niet alleen. Hij is voor je. Hij gaat voor je uit.
Van God gaat een liefde uit die tien keer sterker is dan al onze weerstand
en al onze moeiten.
Wat een zegen als je dat ervaren mag.
Je hoeft het niet allemaal zo zeker te weten. Je hoeft jezelf niet beter voor
te doen dan je bent. Je hoeft niet zo streng te zijn voor jezelf en nog
minder voor anderen.
Eén is er die ons tien keer laat weten dat zijn liefde onafscheidelijk is.
Amen. | 
